Hoger beroep avondklok: Grote kans dat kabinet gelijk krijgt van gerechtshof

Gepubliceerd op 18 februari 2021 om 18:18

Hoger beroep avondklok: Grote kans dat kabinet gelijk krijgt van gerechtshof | Mediafuze

Hoewel er voor de zekerheid snel een spoedwet in elkaar is gezet, denkt het kabinet dat de avondklok wel degelijk standhoudt in het hoger beroep dat vandaag dient. Ook hoogleraar staatsrecht Jerfi Uzman denkt dat het kabinet een grote kans maakt te winnen. "Ik denk dat de uitspraak van de rechter over het opheffen van de avondklok te ver ging."

De avondklok werd door het kabinet ingesteld op basis van een noodwet, waarin staat dat een kabinet in noodgevallen regels kan invoeren zonder overleg met de Tweede en de Eerste Kamer. De rechtbank oordeelde dinsdag dat de avondklok geen maatregel was waarmee niet kan worden gewacht, 'zoals bijvoorbeeld het geval is bij een dijkdoorbraak'.

De rechter stelde vast dat de overheid en het adviserende Outbreak Management Team (OMT) al een tijdje nadachten over de avondklok. Dat er bovendien tijd was voor een spoeddebat in de Tweede Kamer, maakte volgens de rechter duidelijk dat van een daadwerkelijke spoedsituatie geen sprake was.

Ongebruikelijk

Hoogleraar Uzman denkt daar anders over. Hij wijst erop dat het gerechtshof vandaag het kabinet niet zozeer inhoudelijk gelijk zal geven. "Er was bij de invoering van de maatregel inderdaad wel tijd geweest om het besluit voor te leggen aan de Eerste en de Tweede Kamer. De route die het kabinet heeft genomen, een spoedprocedure via een ministeriële maatregel, is niet gebruikelijk."

Maar, zegt Uzman: "Juist in de systematiek van die wet is het aan de Tweede Kamer om te bepalen of de wet goed gebruikt is. De beoordeling of sprake is van een buitengewone omstandigheid is aan de Tweede Kamer. Als die daar bezwaar tegen maakt, dan moet de maatregel worden ingetrokken."

Terughoudend

En dat is niet gebeurd. De hoogleraar wijst erop dat een meerderheid van de Tweede en de Eerste Kamer zich in de avondklok kon vinden.

"Dan moet de rechter uitermate terughoudend zijn. Dat kan alleen als de wet evident verkeerd gebruikt is. Waarom moet de rechter daar een probleem van maken als de Kamer dat niet doet? De rechter had moeten meewegen dat de Kamer daar geen probleem van heeft gemaakt."

Snelheid spoedwet

Volgens Uzman had de rechter het ook eenvoudiger kunnen doen. "De rechter had kunnen zeggen: de juiste procedure is niet gevolgd, ik geef het kabinet tijd om dat te herstellen."

De grote snelheid waarmee de spoedwet nu tot stand komt, kan volgens Uzman wel nadelig zijn voor het standpunt van de Staat in het hoger beroep. "Het ondergraaft wel een beetje het argument van de regering, dat men destijds niet voor zo'n spoedwet kon kiezen."

Snelle behandeling spoedwet

Het ziet ernaar uit dat de spoedwet van het kabinet over de avondklok – mits het parlement instemt – kan worden ingevoerd. De Eerste Kamer heeft op verzoek van het kabinet besloten over het wetsvoorstel te debatteren en daarna meteen te stemmen. 

Van dik hout

Adriaan Wierenga, noodrechtspecialist aan de Rijksuniversiteit Groningen, vond de uitspraak van de voorzieningenrechter heftig. "Het is wel een heel principiële uitspraak. In tijden van nood, als de regering ingrijpende maatregelen neemt, is de rechter er om de rechten van burgers te beschermen. Maar het is wel van dik hout zaagt men planken."

Wierenga denkt dat het tijdens het hoger beroep twee kanten op kan, maar dat beide uitkomsten niet zullen leiden tot een direct einde aan de avondklok.

"Of het hof is het eens met de voorzieningenrechter, en vindt dat de avondklok onjuist is ingevoerd. Dan krijgt het kabinet waarschijnlijk wel tijd om de wet voor de invoering van de avondklok te verbeteren", zegt Wierenga.

Geen streep door avondklok

Dat betekent dus niet dat er vanavond geen avondklok meer zal gelden. "Het gerechtshof zal naar verwachting niet radicaal een streep zetten door de avondklok. Een appelrechter zal de avondklok niet buiten werking stellen, als die weet dat het kabinet de avondklok een paar dagen later weer gaat invoeren."

De andere uitkomst van het hoger beroep is volgens Wierenga dat het gerechtshof meegaat met het kabinet. "Als het hof het eens is met de route die het kabinet heeft genomen, dan blijft de avondklok bestaan."