Hoewel er voor de zekerheid snel een spoedwet in elkaar is gezet, denkt het kabinet dat de avondklok wel degelijk standhoudt in het hoger beroep dat vandaag dient. Ook hoogleraar staatsrecht Jerfi Uzman denkt dat het kabinet een grote kans maakt te winnen. "Ik denk dat de uitspraak van de rechter over het opheffen van de avondklok te ver ging."
De avondklok werd door het kabinet ingesteld op basis van een noodwet, waarin staat dat een kabinet in noodgevallen regels kan invoeren zonder overleg met de Tweede en de Eerste Kamer. De rechtbank oordeelde dinsdag dat de avondklok geen maatregel was waarmee niet kan worden gewacht, 'zoals bijvoorbeeld het geval is bij een dijkdoorbraak'.
De rechter stelde vast dat de overheid en het adviserende Outbreak Management Team (OMT) al een tijdje nadachten over de avondklok. Dat er bovendien tijd was voor een spoeddebat in de Tweede Kamer, maakte volgens de rechter duidelijk dat van een daadwerkelijke spoedsituatie geen sprake was.
Ongebruikelijk
Hoogleraar Uzman denkt daar anders over. Hij wijst erop dat het gerechtshof vandaag het kabinet niet zozeer inhoudelijk gelijk zal geven. "Er was bij de invoering van de maatregel inderdaad wel tijd geweest om het besluit voor te leggen aan de Eerste en de Tweede Kamer. De route die het kabinet heeft genomen, een spoedprocedure via een ministeriële maatregel, is niet gebruikelijk."
Maar, zegt Uzman: "Juist in de systematiek van die wet is het aan de Tweede Kamer om te bepalen of de wet goed gebruikt is. De beoordeling of sprake is van een buitengewone omstandigheid is aan de Tweede Kamer. Als die daar bezwaar tegen maakt, dan moet de maatregel worden ingetrokken."
Terughoudend
En dat is niet gebeurd. De hoogleraar wijst erop dat een meerderheid van de Tweede en de Eerste Kamer zich in de avondklok kon vinden.
"Dan moet de rechter uitermate terughoudend zijn. Dat kan alleen als de wet evident verkeerd gebruikt is. Waarom moet de rechter daar een probleem van maken als de Kamer dat niet doet? De rechter had moeten meewegen dat de Kamer daar geen probleem van heeft gemaakt."
Snelheid spoedwet
Volgens Uzman had de rechter het ook eenvoudiger kunnen doen. "De rechter had kunnen zeggen: de juiste procedure is niet gevolgd, ik geef het kabinet tijd om dat te herstellen."
De grote snelheid waarmee de spoedwet nu tot stand komt, kan volgens Uzman wel nadelig zijn voor het standpunt van de Staat in het hoger beroep. "Het ondergraaft wel een beetje het argument van de regering, dat men destijds niet voor zo'n spoedwet kon kiezen."
Snelle behandeling spoedwet
Het ziet ernaar uit dat de spoedwet van het kabinet over de avondklok – mits het parlement instemt – kan worden ingevoerd. De Eerste Kamer heeft op verzoek van het kabinet besloten over het wetsvoorstel te debatteren en daarna meteen te stemmen.
Van dik hout
Adriaan Wierenga, noodrechtspecialist aan de Rijksuniversiteit Groningen, vond de uitspraak van de voorzieningenrechter heftig. "Het is wel een heel principiële uitspraak. In tijden van nood, als de regering ingrijpende maatregelen neemt, is de rechter er om de rechten van burgers te beschermen. Maar het is wel van dik hout zaagt men planken."
Wierenga denkt dat het tijdens het hoger beroep twee kanten op kan, maar dat beide uitkomsten niet zullen leiden tot een direct einde aan de avondklok.
"Of het hof is het eens met de voorzieningenrechter, en vindt dat de avondklok onjuist is ingevoerd. Dan krijgt het kabinet waarschijnlijk wel tijd om de wet voor de invoering van de avondklok te verbeteren", zegt Wierenga.
Geen streep door avondklok
Dat betekent dus niet dat er vanavond geen avondklok meer zal gelden. "Het gerechtshof zal naar verwachting niet radicaal een streep zetten door de avondklok. Een appelrechter zal de avondklok niet buiten werking stellen, als die weet dat het kabinet de avondklok een paar dagen later weer gaat invoeren."
De andere uitkomst van het hoger beroep is volgens Wierenga dat het gerechtshof meegaat met het kabinet. "Als het hof het eens is met de route die het kabinet heeft genomen, dan blijft de avondklok bestaan."
Nederland gaat vijf weken op slot, dit zijn alle nieuwe coronamaatregelen
"De rek is er echt uit. En dan moet het griepseizoen nog komen." Rutte noemde de maatregelen heftig, maar noodzakelijk. Tijdens de toespraak was hard geschreeuw en gefluit op de achtergrond te horen. De premier haalde uit naar het gedrag van deze demonstranten. "Het is geen griepvirus zoals de activisten hierbuiten denken."
5 procent van Nederlanders beschikt over corona-antistoffen
Deze informatie werd dinsdag gedeeld door minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) in de Stand van Zakenbrief (pdf). Het RIVM laat woensdag in een reactie weten dat het hier om een tussenrapportage gaat en dat de volledige resultaten eind deze maand worden gepubliceerd.
OMT adviseert kabinet: Kerst thuis met handvol gasten, liefst uit de buurt
Daarbij spreekt het OMT de voorkeur uit om met personen aan tafel te gaan die in dezelfde regio wonen. "De verwachting is dat mensen elkaar gaan opzoeken tijdens de feestdagen", schrijven de deskundigen woensdag. Het besluit om versoepelingen door te voeren tijdens Kerst en Oud en Nieuw is volgens het OMT een politieke keuze.
Gedeeltelijke lockdown: Dit zijn vanaf donderdag de maatregelen
Het algemene advies van het kabinet is om zoveel mogelijk thuis te blijven. "Ga dus in je eentje naar de supermarkt en niet winkelen voor de lol. Vraag jezelf steeds af: moet ik echt naar buiten?", aldus premier Mark Rutte.
Rutte: druk op ziekenhuizen en verpleeghuizen nog hoog
Volgens Rutte is de druk op zowel ziekenhuizen als verpleeghuizen nog hoog. Er is wel iets van lucht in het systeem maar overal is het beeld nog altijd heel heftig. Bijvoorbeeld operaties die voor tweede of derde keer worden uitgesteld en mensen die zich maar even niet melden bij de dokter als ze een klacht hebben die niet op corona lijkt. Tegen die laatste groep mensen zeg ik: neem contact op met de huisarts bij beginnende klachten. Voor jezelf maar ook voor de druk op de zorg. Begin deze maand kwamen er dagelijks zo’n tienduizend nieuwe meldingen van positieve tests binnen bij het RIVM. Het afgelopen etmaal waren dat er 4.320. Rutte: We willen dat dit er minder dan 1.200 per dag worden. Het zal nog lang duren voor er genoeg ruimte is voor reguliere zorg.
Voorlopig geen duidelijkheid over Kerst en de jaarwisseling
De Jonge: Als besmettingen blijven dalen, hopen we dat we half december een voorzichtige tussenstap kunnen nemen voor dingen die we zo graag willen doen. Juist dit jaar hebben we tijdens de donkere dagen behoefte aan extra aandacht voor elkaar en de mensen in onze omgeving. Vooral mensen die alleen zijn en zich eenzaam voelen. En dan helpt het als de kersttafel net iets groter is.