Hoewel er voor de zekerheid snel een spoedwet in elkaar is gezet, denkt het kabinet dat de avondklok wel degelijk standhoudt in het hoger beroep dat vandaag dient. Ook hoogleraar staatsrecht Jerfi Uzman denkt dat het kabinet een grote kans maakt te winnen. "Ik denk dat de uitspraak van de rechter over het opheffen van de avondklok te ver ging."
De avondklok werd door het kabinet ingesteld op basis van een noodwet, waarin staat dat een kabinet in noodgevallen regels kan invoeren zonder overleg met de Tweede en de Eerste Kamer. De rechtbank oordeelde dinsdag dat de avondklok geen maatregel was waarmee niet kan worden gewacht, 'zoals bijvoorbeeld het geval is bij een dijkdoorbraak'.
De rechter stelde vast dat de overheid en het adviserende Outbreak Management Team (OMT) al een tijdje nadachten over de avondklok. Dat er bovendien tijd was voor een spoeddebat in de Tweede Kamer, maakte volgens de rechter duidelijk dat van een daadwerkelijke spoedsituatie geen sprake was.
Ongebruikelijk
Hoogleraar Uzman denkt daar anders over. Hij wijst erop dat het gerechtshof vandaag het kabinet niet zozeer inhoudelijk gelijk zal geven. "Er was bij de invoering van de maatregel inderdaad wel tijd geweest om het besluit voor te leggen aan de Eerste en de Tweede Kamer. De route die het kabinet heeft genomen, een spoedprocedure via een ministeriële maatregel, is niet gebruikelijk."
Maar, zegt Uzman: "Juist in de systematiek van die wet is het aan de Tweede Kamer om te bepalen of de wet goed gebruikt is. De beoordeling of sprake is van een buitengewone omstandigheid is aan de Tweede Kamer. Als die daar bezwaar tegen maakt, dan moet de maatregel worden ingetrokken."
Terughoudend
En dat is niet gebeurd. De hoogleraar wijst erop dat een meerderheid van de Tweede en de Eerste Kamer zich in de avondklok kon vinden.
"Dan moet de rechter uitermate terughoudend zijn. Dat kan alleen als de wet evident verkeerd gebruikt is. Waarom moet de rechter daar een probleem van maken als de Kamer dat niet doet? De rechter had moeten meewegen dat de Kamer daar geen probleem van heeft gemaakt."
Snelheid spoedwet
Volgens Uzman had de rechter het ook eenvoudiger kunnen doen. "De rechter had kunnen zeggen: de juiste procedure is niet gevolgd, ik geef het kabinet tijd om dat te herstellen."
De grote snelheid waarmee de spoedwet nu tot stand komt, kan volgens Uzman wel nadelig zijn voor het standpunt van de Staat in het hoger beroep. "Het ondergraaft wel een beetje het argument van de regering, dat men destijds niet voor zo'n spoedwet kon kiezen."
Snelle behandeling spoedwet
Het ziet ernaar uit dat de spoedwet van het kabinet over de avondklok – mits het parlement instemt – kan worden ingevoerd. De Eerste Kamer heeft op verzoek van het kabinet besloten over het wetsvoorstel te debatteren en daarna meteen te stemmen.
Van dik hout
Adriaan Wierenga, noodrechtspecialist aan de Rijksuniversiteit Groningen, vond de uitspraak van de voorzieningenrechter heftig. "Het is wel een heel principiële uitspraak. In tijden van nood, als de regering ingrijpende maatregelen neemt, is de rechter er om de rechten van burgers te beschermen. Maar het is wel van dik hout zaagt men planken."
Wierenga denkt dat het tijdens het hoger beroep twee kanten op kan, maar dat beide uitkomsten niet zullen leiden tot een direct einde aan de avondklok.
"Of het hof is het eens met de voorzieningenrechter, en vindt dat de avondklok onjuist is ingevoerd. Dan krijgt het kabinet waarschijnlijk wel tijd om de wet voor de invoering van de avondklok te verbeteren", zegt Wierenga.
Geen streep door avondklok
Dat betekent dus niet dat er vanavond geen avondklok meer zal gelden. "Het gerechtshof zal naar verwachting niet radicaal een streep zetten door de avondklok. Een appelrechter zal de avondklok niet buiten werking stellen, als die weet dat het kabinet de avondklok een paar dagen later weer gaat invoeren."
De andere uitkomst van het hoger beroep is volgens Wierenga dat het gerechtshof meegaat met het kabinet. "Als het hof het eens is met de route die het kabinet heeft genomen, dan blijft de avondklok bestaan."
Wat mag wel en wat mag niet? De nieuwe coronamaatregelen op een rij
Vanaf volgende week maandag gaan de middelbare scholen weer open. Wel onder strikte voorwaarden. Leerlingen moeten minimaal een dag per week naar school en meer indien verantwoord. Ook zijn ze verplicht mondkapjes te dragen en anderhalve meter afstand te houden. Wie klachten heeft, moet zich laten testen en bij een positieve test in quarantaine. Ook mbo-instellingen gaan gedeeltelijk open. Alle leerlingen op alle niveaus mogen een dag in de week naar school.
Avondklok verlengd tot 15 maart, begin maart nieuw besluit
Demissionair premier Mark Rutte en minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge zullen dat volgens de bronnen dinsdagavond bekendmaken.
Kappers en scholen onder strikte voorwaarden weer open, winkelen op afspraak
Het lijkt erop dat in elk geval de middelbare scholen vanaf maandag 1 maart weer deels opengaan. Het zou gaan om een aantal dagen per week. Hoe dat er precies uit gaat zien, is nog onduidelijk. Ook MBO'ers zouden weer gedeeltelijk naar school kunnen en vooral voor jongeren zouden er ruimere mogelijkheden komen om te sporten.
Avondklok blijft gewoon: ook Eerste Kamer stemt in met spoedwet
In de senaat klonk veel kritiek op de juridische onderbouwing door het kabinet, maar er tekende zich gedurende dag toch een ruime meerderheid af.
Hof doet over week uitspraak in avondklokzaak • Rechter wil 'grondig' kijken
De rechtbank in Den Haag zette dinsdag een streep door de avondklok en oordeelde dat die uitspraak direct ingaat. Volgens de Haagse rechtbank waren daar twee redenen voor. Zo vond de rechter de wet die de avondklok mogelijk moest maken ongeschikt, omdat er een soort noodwet voor is gebruikt door het kabinet. Ook vond de rechter dat onvoldoende is aangetoond dat er noodzaak voor de avondklok is.
Hoger beroep avondklok: Grote kans dat kabinet gelijk krijgt van gerechtshof
De avondklok werd door het kabinet ingesteld op basis van een noodwet, waarin staat dat een kabinet in noodgevallen regels kan invoeren zonder overleg met de Tweede en de Eerste Kamer. De rechtbank oordeelde dinsdag dat de avondklok geen maatregel was waarmee niet kan worden gewacht, 'zoals bijvoorbeeld het geval is bij een dijkdoorbraak'.